De Kunst Van Het Niets-Doen

En daar zit je dan, op je kussentje. Alweer, of eindelijk. Je mediteert. Je probeert je aandacht op je adem te houden. Adem in, adem uit. Na een tijdje gaat de gong, het zit erop. En dan realiseer je je dat je misschien maar één keer echt bewust bent geweest van je adem. De rest van de tijd was je aan het denken. Gedachten kwamen en gingen, er was geen houden aan. En je deed nog wel zo je best om niet te denken! Oké. Stop. Gelukkig realiseer je je nu dat het daar dus helemaal niet om gaat. Gedachten kunnen niet gestopt worden, en dat hoeven we ook helemaal niet te proberen.

Het is de taak van de mind om te denken, net zoals het de taak is van de huid om te voelen, de tong om te proeven, de neus om te ruiken, de oren om te horen en de ogen om te zien. In het Boeddhisme is er naast de vijf bekende zintuigen nog een zesde zintuig: de mind. En die hoeven we niet te beheersen, of te bekritiseren, of te veranderen. We geven ook onze oren niet de schuld dat ze te veel horen, toch?

Terug naar dat kussen waar je op hebt gezeten, en waarop je had gehoopt dat je je wat kalmer zou voelen, misschien een bijzondere staat van zijn zou ervaren. Want is dat niet wat men zegt dat meditatie zou moeten brengen? Een gevoel van kalmte, misschien wat meer focus? Nou, het zit zo. Dit zijn de gewenste resultaten volgens onze geconditioneerde mind. In onze Westerse cultuur is het leven vaak gericht op presteren. Je stopt moeite in iets, je wilt je doel bereiken, en verwacht daar iets voor terug. En snel een beetje! Die resultaatgerichte houding brengen we - zonder dat we het echt doorhebben - mee naar het meditatiekussen. Dan wordt mediteren iets wat we ‘moeten doen’, iets dat ‘goed’ of ‘fout’ kan gaan.

Daarom zou je mediteren misschien beter ‘silent sitting’ kunnen noemen, zodat je wilskracht en de drang naar prestatie achterwege laat! Dan zit je stil met je bewustzijn en ontstaat er een soort innerlijke kalmte, zelfs temidden van de chaos in je hoofd. Niet de hele tijd, en dat is prima, want die oren blijven horen, en je mind blijft denken, weet je nog?  En als die resultaatgerichte neiging dan naar boven komt, kunnen we die observeren. Eerlijk, wat kom je tegen? Ongeduld, ergernis, twijfel. Het is oké als je je tijdens of na meditatie helemaal niet rustig voelt. Misschien voel je je juist hyper. Misschien heb je veel energie, of voel je ineens hoe moe je eigenlijk bent. Het is misschien niet het gewenste resultaat dat je had verwacht, maar als je doorziet dat dat verlangen naar iets positiefs een aangeleerde neiging is, wie zijn wij dan om het weg te duwen, te veranderen of te fixen?

Misschien is het gevoel dat je hebt wanneer de gong gaat zelfs veel mooier dan we hadden gehoopt of gedacht. Wat zich aandient is uiteindelijk altijd de moeite waard om naar te kijken, ook al gaat het niet volgens je aangeleerde voorkeur. Dan kijk je helder en eerlijk naar jezelf, en dat is de schoonheid van meditatie of stilzitten. Daar is helemaal niets zweverigs aan. Het gaat om eerlijk kijken naar wat er werkelijk is.